Pierre Louys’un “Kadın ve Kukla” adlı romanından uyarlanan film Türkçede her ne kadar “Arzunun o Belirsiz Nesnesi” olarak geçse de “obscure” kelimesinin filmdeki anlamı “karanlıkta kalmışlık” ile daha yakından ilişkili. Arzuyla peşinden koşulan şey ise belirlemeye çalışılmaktan ziyade, ışıkların kapanmasıyla ortaya çıkan, karanlıkta saklanan… Mathieu’nün bir trende tanıştığı insanlara anlattıkları üzerinden geri dönüşlerle ilerleyen hikâye yeni işe başlayan hizmetçisine takıntılı bir ilgi geliştiren adamı konu alır. Filmdeki sado-mazo öğelerle bezeli tutku çemberinin içine kısılmış olan yaşlı ve paralı Mathieu (Fernando Rey), baştan çıkarıcı genç hizmetçi Conchita (Carole Bouqet & Angela Molina)’nın peşinde paralarını saça saça koşturur. Tatmin olunmayı beklenen tutkular ve sürekli belli sebepler (diğer filmde toplum normları, burada kızın kararları) yüzünden birleşemeyen çiftler bağlamında “L’age D’or” ile yakından ilişkili olan film ise Bunuel’in 47 yıl arayla ürettiği iki sanat eserinin arasındaki tutarlılıkla hayranlık uyandırır.
Mathieu ve Conchita her ne kadar duyarsız kalsa da çevrede sürekli gerçekleşen patlamalar ve eylemler hikâyeyi keser. Bunuel bunu “dünyanın neresinde yaşarsak yaşayalım hepimizin tanık olduğu saldırganlık ve güvensizlik dolu bir ortamı da yansıtmaya çalıştım.” diye açıklar. Bu ortam aynı zamanda Mathieu’nün içindeki bastırılmaya çalışılan şiddete karşı Conchita’nın direnişinin de alegorisidir. Filmin dikkate değer bir başka yönü Conchita karakterinin iki farklı oyuncu tarafından canlandırılmasıdır. Bunuel çeşitli anlaşmazlıklar sonucu bu yola sürüklenmiş olsa da bu durum son derece akıllıca bir kurguyla filme ayrı bir hava katmıştır. Sadece farklı sahneler arasında değil tek bir kesmede bile değişen kadınlar Mathieu’nün artık dizginlenemeyen arzularının bir süre sonra hedefinin bile önüne geçtiğinin şahididir.
Yiğitalp Ertem
yalpertem@gmail.com
