Ana sayfa 1920'ler 1927 Zare

Zare

1648
0


!f İstanbul’un geçen sene başlattığı “Açılım” bölümünün devamı olan “Açılıma Devam” kapsamında gösterilen Zare, bölümün vurgu yaptığı gibi büyük siyasi cümleler kurmak yerine sıradan insan hikâyelerine odaklanıyor. Ermenistan sinemasının en önemli iki yönetmeninden biri olarak kabul edilen Hamo Beknazarian’ın çektiği ikinci Ermenice film olan Zare, özetle bir Yezidi köyünde geçen bir aşk hikâyesini konu alıyor. Köyün ağasının polis ve şeyh ile işbirliği yaparak sevdiği kızı kaçırıp onunla zorla evlenmek istemesi ve kızın gönül verdiği gencin onlarla mücadelesi filmin ana çatısını oluştururken, arka plânda ise bir Yezidi köyünde yaşayan insanların günlük hayatları ekrana yansıyor. Hayvancılıkla geçimini sürdüren bir köyde insanların doğayla bütünleşik yaşamı, zaman zaman araya serpiştirilen Chaplinvari komedi öğeleriyle seyri keyifli bir belgesel tadı veriyor.

Çarlık Rusya’sının asker ihtiyacını karşılamak için Zeyidilerin yaşadığı köyden bir askeri birlik oluşturmak istemesiyle iktidar da filme bir yerinden dâhil oluyor. İktidarın yetkisini temsil eden devlet görevlilerinin ve polisin parodileştirildiği filmde, köydeki iktidarı temsil eden köyün şeyhi de aynı parodinin bir parçası olmaktan kurtulamıyor. Ağa, polis ve şeyh filmde birleşerek köylüleri sömürürken, bize tanıdık gelen bu manzara aynı zamanda Mezopotamya’da yaşayan insanların ortak yazgısı olarak bir duygudaşlık da yaratıyor. Bizim sinemamızda da Metin Erksan’dan Ömer Lütfi Akad’a çeşitli örneklerini gördüğümüz üzere, köyün ağası sahip olduğu topraklar gibi o topraklar üzerinde yaşamaya çalışanların da mülkiyeti üzerinde hak sahibi olduğunu iddia ediyor ve yeri geldiğinde mevcut iktidar mekanizmalarını satın alarak, kendi yanına çekmeyi başarıyor. Aynı senaryonun 1926’da bir Yezidi köyünde tekrarlanması, bu açıdan bizlere hiç yabancı gelmiyor.

Zare, bu meseleleri tabi bir Metin Erksan ya da Ömer Lütfi Akad filmindeki gibi çok katmanlı olarak ele almıyor. Daha çok köye iktidarın gelişinden önce ve sonra şeklinde basit bir resim çiziyor. Bu arada da hüzünlü bir aşk hikâyesiyle seyircinin gönlünü almayı başarıyor. Yine de zamanına göre filmin dilinin ve yönetmenin filmdeki meselelere yaklaşımının etkileyici olduğunu söylemek mümkün.

Açılıma Devam: Hrant Dink ve Zare

Filmin !f İstanbul’daki gösteriminden önce Hüseyin Karabey’in Hrant Dink’in cenazesinde eşi Rakel Dink’in konuşmasını merkez alarak hazırladığı kısa animasyondaki pek çok meselenin dolaylı olarak Zare filmiyle bağlantısının olması kuşkusuz filmin değerini daha da arttırdı. Filmden sonra her ne kadar insanlar filmin Ermeni filmi mi, Yezidi filmi mi, yoksa Kürt filmi mi olduğuna takıldıysa da; şu bir gerçek ki çok dilli ve çok kültürlü olmak bir dezavantajdan çok bir avantaj. Bir ayrıcalık… 1926 yapımı Zare, bu ayrıcalığı yüreklerimize dokunarak gösterdi. Ermeni, Yezidi, Kürt, Türk ayrımının sözde olduğunu, özde ise, herkesin bir bütünün parçası olduğunu gözler önüne serdi.

Barış Saydam
bar_saydam@hotmail.com

Önceki makaleAltın Ayı Ödülünün Sahibi Belli Oldu
Sonraki makaleHarun Farocki Yapıtlarına Bakış
1983, İstanbul doğumlu. Lisans, yüksek lisans ve doktora eğitimini Marmara Üniversitesi İletişim Fakültesi Sinema Bölümü'nde yaptı. Altyazı dergisinde sinema eleştirileri yazmaya başladı. 2008’de Avrupa Sineması isimli web sitesini kurdu. 2011-2014 yılları arasında Hayal Perdesi dergisinde web sitesi editörlüğü yaptı ve derginin yayın kurulunda görev aldı. TÜRVAK bünyesinde çıkartılan Cine Belge isimli derginin yazı işleri müdürlüğünü yaptı. 2012’den beri Sinematek Derneği’nde Film Analizi dersi veriyor. 2013-2019 yılları arasında Türk Sineması Araştırmaları (TSA) projesinde koordinatör yardımcılığı ve içerik editörü olarak görev yaptı. 2018-2020 yılları arasında İstanbul Şehir Üniversitesi'nde ders verdi. 2018-2021 yılları arasında Sinema Yazarları Derneği'nin (SİYAD) genel sekreterliğini üstlendi. Ayrıca Giovanni Scognamillo’nun Gözüyle Yeşilçam(2011), Sinemada Tarih Yazımı (2015), Erol Ağakay: Yeşilçam’a Adanmış Bir Hayat (2015), Oyuncu, Yönetmen, Senarist, Yapımcı Yılmaz Güney (2015)- Burçak Evren'le ortak-, Karanlıkta Işığı Yakalamak: Ahmet Uluçay Derlemesi (2016), Aytekin Çakmakçı: Güneşe Lamba Yakan Adam (2019), Osmanlı’da Sinematografın Yolculuğu (1895-1923) [2020], Derviş Zaim Sinemasına Tersten Bakmak (2021) – Tuba Deniz’le ortak-, Orta Doğu Sinemaları (2021) – Mehmet Öztürk’le ortak-, Türkiye’de Sanat Sineması (2022) isimli kitapları da bulunuyor.

BİR CEVAP BIRAK

Please enter your comment!
Please enter your name here